Tarımda altın fırsat

Gıda ve tarımın dünyanın en önemli ve stratejik sektörü olduğu, pandemiyle birlikte bir defa daha anlaşıldı. Gıda güvenliğinin bütün sistemlerin önünde olduğu gerçeğinin tam olarak anlaşılmasıyla tarım sektörüne yaklaşım da farklı bir boyut kazandı. Meyve ve sebzeden hayvancılığa, örtü altı tarımdan su ürünlerine, depoculuktan termal ısıtmaya kadar birçok alanda önemli potansiyel barındıran ülkemizde, Tarımsal Yatırımcı Danışma Ofisi (TARYAT) tarafından sektörün röntgeni çekildi. Tarım Bakanlığına bağlı TARYAT, tarımda büyük yatırım potansiyeli taşıyan alanları ve bu alanlara verilen teşvikleri açıkladı. Organize yatırımların ya da toprakların toplulaştırılması yoluyla yapılacak yatırımlarda devletin proje desteği de bulunuyor. Bu desteklerin, tüm kesimlerin hemfikir olduğu "üretim planlaması" için de önemli bir fırsat olduğu belirtiliyor. Üreticiler, "Birçok üründe plansızlık sebebiyle bir sene var, bir sene yok yaşıyoruz. Soğan geçen sene 10 liraya kadar çıkıyordu, bu yıl hayvan yemi oldu, depolarda çürüyor. Bu çıkmazdan kurtulmanın tek yolu planlı üretim. Türkiye'nin her üründe senelik tüketimi belli. Buna göre üretim yapılmalı. Üretici ne kazanacağını bilirse ekmeye devam eder. Tüketici, fahiş fiyat beklentisinde olmazsa stok yapmaz ve denge oturur" görüşünü dile getiriyor.

Örtü altı üretimde dünyanın ilk dördünde
∂ Türkiye, iklimiyle örtü altı üretimde dünyanın ilk dört ülkesi arasında. Avrupa'da İspanya'nın ardından ikinci sırada yer alıyor. Son yıllarda hibe ve desteklerle kapsamı arttı. 790 bin dekarda örtü altı üretim yapılıyor. Jeotermal ısıtma büyük avantaj sağlıyor. 25 bin 650 dekarlık yatırım potansiyeli bulunuyor.

Yatırım yapana destek sınırsız
Türkiye'de küçük üreticiye, üretim yapan kadın ve gençlere, örtü altı tarıma, küçükbaş ve büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine, hububata mazot ve gübre desteğinden nakit desteğe kadar sayısız teşvik veriliyor. Özel yatırımlar ise projeye göre ayrıca teşvike tabi tutuluyor.

¥ Kırsal kalkınma destekleri dâhilinde büyükbaş ve küçükbaş hayvan, kanatlı yetiştiriciliği ve kültür mantarı üretimine yönelik sabit yatırımlar, sera yatırımı, kesimhane, tıbbi ve aromatik bitkiler ile bitkisel ve hayvansal ürünlerin işlenmesi, kurutulması, dondurulması, soğuk hava deposu ve çelik silo yapımı, seralar için yenilenebilir enerji üretim tesisleri, denizler ve iç sularda su ürünleri yetiştiriciliği, gübre işlenmesi gibi konulara yönelik yatırımlar destekleniyor. Bu yatırım konuları, hibeye esas proje tutarı yeni tesis yatırımlarında 3 milyon lira, tamamlama yatırımlarında 2 milyon lira, kapasite artırım veya yenileme yatırımlarında ise 1,5 milyon lirayı geçmeyecek şekilde yüzde 50 oranında destekleniyor.
¥ Arıcılık, ipek böcekçiliği, tarım amaçlı üretim, tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliğinde 500 bin liralık hibe var. Ayrıca yatırım tutarının yüzde 50'si destek olarak sunuluyor.
¥ Çiftlik faaliyetlerinin geliştirilmesi amacıyla AB destekli projeyle makine parkları, yenilenebilir enerji alanları da destekleniyor. 5 bin avrodan başlayıp 3 milyon avroya varan destekler söz konusu. Yatırımın yüzde 40-70 arasında hibeyle desteği mümkün.

ELDE KALAN SOĞANLAR KOYUN YEMİ OLDU
Büyükşehirlerdeki pazar tezgâhlarına ulaşana kadar fiyatı el yakan kuru soğan, üretim yerlerinde hayvan yemi oluyor. Amasya Suluova’da bu sene azalan talep sebebiyle çiftçinin elinde kalan soğanlar koyunlara yediriliyor. Bu görüntülerin yaşanmaması için planlı tarımın yaygınlaşması ve büyük yatırımcının sektöre el atması bekleniyor.

Kurutulan meyvede 25,4 milyar dolar
Türkiye, bölgede taze meyve ve sebze üretiminde lider ve pazar belirleyicisi konumunda. Ürünler taze olarak satışının yanı sıra işlenmiş, kurutulmuş, dondurulmuş olarak da pazara sunuluyor. Dünyada sadece kurutulup dondurulmuş, işlenmiş sebze meyve pazarı hacmi yaklaşık 25,4 milyar dolar. Bu bile yatırımcılar için büyük fırsat penceresi açıyor.

Hayvancılıkta hızlı büyüyen potansiyel
Bu sektör, artan nüfusun hayvansal protein ihtiyacının karşılanması, ihracatın artırılması, sanayi sektörüne ham madde sağlanması, bölgeler ve sektörler arası dengeli kalkınma, gizli işsizliğin önlenmesi yönleriyle önemli bir potansiyele sahip bulunuyor. Türkiye, küçükbaş hayvancılık, arıcılık, hindi ve kaz yetiştiriciliği için önemli bir potansiyel barındırıyor. Nüfus artışının yanı sıra ihracat pazarlarına yakınlık da önemli.

Vergi ve primlerde muafiyet imkânı
∂ Tarım sektöründe yatırım yapacaklar, Bakanlığın sağladığı destekler haricinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen teşvik sisteminden de faydalanabiliyor. Bu yatırımcılara, yatırım yeri tahsisi, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası ve iadesi, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, faiz veya kâr payı desteği, sigorta primi desteği, gelir vergisi stopajı desteği gibi birçok alanda muafiyet ve destekler veriliyor.

Üç tarafımız da deniz fakat yatırım yetersiz
Türkiye'nin üç tarafı denizlerle çevrili, bir de iç deniz zenginliğimiz var ve yetişmiş insan kaynağı ile teknoloji yatırıma çok elverişli. Yetiştirilen balıklar başta AB ülkeleri olmak üzere 100'e yakın ülkeye ihraç ediliyor. Yıllık 837 bin ton üretim ve 1 milyar 25 milyon dolar ihracat değeriyle su ürünleri sektörü ülkedeki önemli yatırım alanlarından biri. Ürünlerin dökme yerine paketlenmiş gönderilmesi önemli. Burada Avrupa ülkelerinden büyük talep var.

Helal gıdada 1,9 trilyon dolar var
Türkiye helal gıdayı hem kullanan hem ihraç eden ülke. Dünyada bu alanda büyüklük 1,9 trilyon dolar ve 2024’e kadar 2,5 trilyon doları bulması bekleniyor. Gıda, tıbbi ürünler, kozmetik, deri eşya, otel ve katering alanlarında yoğunlaşan pazarda Türkiye'nin payı şimdilik 15 milyar dolar. Jeopolitik durumu ve Müslüman ülkelere yakınlık büyük avantaj.

Tohumda üretim 8 kat birden arttı
Türkiye’de çok gelişin bir sektör tohumculuk. Üretim 17 yılda 8 kat, ihracat 9 kat arttı. Meyvecilikte kullanılan fidanlarla sebze fidelerinin yüzde 96'sı yurt içinde üretilip sertifikalandırılıyor. Sektörün dünya pazar değeri bugün 69 milyar dolar. Bunun 2023 yılında 86 milyar dolara ulaşması bekleniyor.