Deprem neden olur? 7,4 büyüklüğündeki deprem kaç atom bombası gücünde?
Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde 7,4 büyüklüğünde meydana gelen ve Gaziantep, Malatya, Hatay, Osmaniye, Adana gibi çevre illerde de yıkıma neden olan depremin ardından AFAD, arama kurtarma çalışmalarına başladı. AFAD'ın son yaptığı belirlemelere göre 7 ilde 76 kişi hayatını kaybederken 440 yaralı olduğu tespit edildi. Yaşananların ardından vatandaşlar, deprem neden olur? deprem nedir? gibi sorulara cevap aramaya başladı. Peki, Kahramanmaraş’ta son gerçekleşen 7,4 büyüklüğündeki deprem kaç atom bombası gücünde?
Kahramanmaraş, Gaziantep, Malatya, Adana, Hatay, Şanlıurfa ve çok daha fazla şehir sabaha karşı 4:17’de büyük bir depremle sallandı. Çok sayıda yıkımın meydana geldiği depremde birçok vatandaş göçük altında kalırken deprem nedir? deprem neden olur? deprem nasıl olur? 7,4 büyüklüğündeki deprem kaç atom bombası gücünde? Depremler neden gece olur? gibi sorular merak konusu oldu. İşte merak edilenler…
7,4 BÜYÜKLÜĞÜNDEKİ DEPREM KAÇ ATOM BOMBASI GÜCÜNDE?
Deprem hakkında sık sık bilgi veren uyarılarda bulunan Yüksek Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, sosyal medya hesabından, “Hatay-Osmaniye-Kahramanmaraş-Gaziantep kırıklar çatağında yüzyıllardır beklenen deprem 7,4 büyüklüğünde yaklaşık 130 atom bombası gücünde, 43 saniye süreli, 6 Şubat 2023, 5 km gibi sığda, çok etkili oluştur. Soğuk kış gününde felaket çok büyük.” şeklinde yorum yaparak gerçekleşen depremin büyüklüğünü gözler önüne serdi.
DEPREM NEDEN OLUR?
Deprem, yer kabuğunun en üst katmanındaki tabakada yer alan ve fay hattı ismindeki kırıkların hareket etmesi ile meydana gelir. Fay hattı, yer kabuğu üzerindeki kayaların gerilme, sıkışma gibi yüksek basınç oluşturan koşullarda kırılmasıyla oluşur.
Bir deprem kuşağı ülkesi olan Türkiye’de herkesin hayatında endişe ve korkuya neden olan depremler, yer içinde fay olarak adlandırılan kırıklar üzerinde biriken şekil değiştirme enerjisinin aniden boşalmasıyla meydana gelen yer değiştirme hareketinin neden olduğu elastik dalga hareketleridir. Ancak depremin etkisini anlamak için kullandığımız şiddet ve büyüklük kavramlar sürekli karışır. Deprem şiddeti depremin hissedildiği yerde depremin oluşturduğu etkidir. Bu etkiler; doğaya, yapılara veya insanlara karşı olabilir. Depremin büyüklüğü ise deprem sırasında açığa çıkan enerjinin bir ölçüsüdür.
DEPREMLER NEDEN GECE OLUR?
Son 100 yıl içerisinde Türkiye'de yaşanan depremlere bakıldığında depremlerin gece yaşandığı tezi çürütülüyor. Ancak bazı görüşlere göre Güneş'in çekim gücünün etkisiyle Dünya'nın gece bölümü büyük bir baskı altındayken, gündüz kısmı gevşek durumdadır. Bu sebeple depremlerin genelde gece olduğu ve aşırı basınca dayanamayıp kırıldığı söyleniyor. Güneş ve ay tutulmaları esnasında çekim gücü artar ve bu da deprem olmasını kolaylaştırır.
DEPREMLERİN ŞİDDETİNE GÖRE ETKİLERİ
1.0- 3.0: Bu büyüklükte bir deprem hemen hemen hiç hissedilmez.
3.0- 3.9: Binaların üst katlarında yaşayanlar depremi hissederler. Birçok insan, sarsıntının deprem olduğunu anlamaz. Duran araçlar hafifçe sallanır. Sarsıntı, büyükçe bir kamyonun geçişi sırasındaki sarsıntıyı andırır. Deprem süresi tahmin edilir.
4.0- 4.9: Gündüz vakti binalarda bulunan hemen hemen herkes tarafından hissedilir; dışarıda bulunanların çoğu, sarsıntıyı çok hissetmez. Gece vakti bazılarını uykudan uyandırır. Duran araçlar görünür bir şekilde sallanır. Bu büyüklükteki depremlerde eşyalar yerinden oynar, zayıf binalar hasar görebilir. Duvardan çatırdı sesleri gelir.
5.0- 5.9: Özel tasarlanmış yapılarda hafif bir hasara yol açarken, kötü malzeme kullanılmış binalarda önemli ölçüde hasara neden olur. Bazı bacalar yıkılır, camlar kırılabilir.
6.0- 6.9: Orta çaplı ve büyük binaların dayanıklılığına bağlı olarak büyük hasara neden olur. Bacalar devrilir, üst üste yerleştirilmiş malzemeler devrilir, duvar ve kolonlar yıkılır. Ağır mobilyalar devrilir. Binalar temellerinden kayar.
7.0 veya daha büyük: İyi inşa edilmiş ahşap yapılardan bazıları yıkılırken, taş yapıların büyük bir çoğunluğu temelleriyle birlikte yıkılır. Bu büyüklükteki depremlerden sonra tsunami olma ihtimali de oldukça yüksektir. Ufuk çizgisi oynak bir yüzeye dönüşür. Ufuk ve yataylık kavramı yok olur. Ana karada parçalanmalar meydana gelir.
10.0 BÜYÜKLÜĞÜNDE BİR DEPREM OLUR MU?
10.0 veya daha büyük bir deprem olan "Mega Deprem" fikri, teorik olarak mümkün olsa da pek olası değildir. Bir depremin büyüklüğü, meydana geldiği fayın uzunluğu ile ilişkilidir. Yani fay ne kadar uzunsa deprem o kadar büyüktür. Fay, yer kabuğunu oluşturan kayalarda, her iki taraftaki kayaların birbirini geçerek hareket ettiği bir kırılmadır.
10.0 büyüklüğünde bir deprem oluşturacak kadar uzun bir fayın var olduğu bilinmiyor. Eğer böyle bir fay hattı olsaydı gezegenin büyük bir kısmını çevreleyeceği ve herhangi bir deprem anında tüm dünyayı altüst edebileceği kaçınılmaz bir gerçek olurdu.
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİNDE İL İL SON DURUM
